Syzyfowe prace

Latem 1884 roku Marcin jedzie z matką i Józefem zdawać do kieleckiego gimnazjum. Tłum dzieci i równie zdenerwowanych rodziców bezskutecznie próbuje zdobyć informacje o terminie egzaminów. Pani Borowiczowa martwi się o szanse Marcinka. Stary Żyd, kupiec zbożowy, radzi pani dziedziczce posłać syna na korepetycje do nauczyciela Majewskiego, bo któż lepiej wie, jak odpowiadać na pytania niż ten, który je zadaje. Nauczyciel ma już kilku prywatnych uczniów, bierze 25 rubli od każdego, elegancko i w jednym papierku. Po zaledwie trzech lekcjach Marcin przystępuje do egzaminu i bez kłopotu zdaje do klasy wstępnej gimnazjum, jak wszyscy uczniowie prof. Majewskiego. Jeden z ojców, którego synowie nie dostali się do szkoły, próbuje protestować, ale nie może porozumieć się z dyrektorem i jego świtą po polsku, czyli - w obcym języku. Pani Helena zostawia swego jedynaka na stancji u zaprzyjaźnionej pani Przepiórkowskiej.